U dzieci rozpoznajemy typ 1 cukrzycy, w którym skrining czyli przesiewowe badanie wzroku u dzieci z cukrzycą, mimo braku objawów, zwykle zalecany jest w ciągu 5 lat od rozpoznania cukrzycy. Są jednak wyjątki – jak np. rozpoznanie choroby w okresie dojrzewania. Wtedy badanie należy przeprowadzić zaraz po diagnozie. Retinopatia cukrzycowa, czyli zmiany naczyniowe siatkówki, rzadko bowiem występuje u dzieci przed okresem dojrzewania.

Momentem przełomowym jest wiek od około 16 do 18 roku życia.

Wtedy możliwa jest szybka progresja choroby zależna od okresu dojrzewania, zwłaszcza przy długim czasie trwania cukrzycy, wahaniach poziomu cukru czyli glikemii, zwłaszcza z tendencją do jego niskiego poziomu, ale także z powodu złej współpracy pacjenta i zmian hormonalnych związanych z wydzielaniem hormonu wzrostu.

Zagrożenia

Dramatyczny przebieg, prowadzący do utraty widzenia, może mieć retinopatia cukrzycowa u dziewcząt i chłopców z cukrzycą oraz anoreksją lub bulimią. Dla określenia ryzyka powikłań w narządzie wzroku – oprócz czasu trwania choroby i momentu jej rozpoznania – ważna jest znajomość poziomu tzw. hemoglobiny glikozylowanej A1c, obecność nadwagi lub otyłości oraz poziom lipidów we osoczu krwi.

Istotnym wydaje się wykonanie badania przesiewowego z rozszerzeniem źrenic, jeśli wywiad rodzinny u dziecka z cukrzycą jest obciążony albo jeśli nigdy pełne badanie okulistyczne nie było u niego wykonywane, gdyż mogą u niego współistnieć inne choroby narządu wzroku. Nie należy zapominać też o innych niż tzw. retinopatia cukrzycowa możliwych problemach okulistycznych towarzyszących, jak rozwój zaćmy, neuropatii nerwu wzrokowego oraz zwiększonej częstości zakażeń aparatu ochronnego oka, jak zapalenia spojówek, gradówki.

Aktualne wytyczne Amerykańskiego Towarzystwa Diabetologicznego są następujące:

Dla dzieci i młodzieży z 1 typem cukrzycy pierwsze badanie z rozszerzeniem źrenic powinno się odbyć, albo na początku okresu dojrzewania, albo w 11 roku życia, zwłaszcza, jeśli czas trwania cukrzycy wynosi 3 do 5 lat. Dalsze kontrole powinny się odbywać corocznie, przy braku zmian lub mało nasilonych zmianach, ale jest to też zależne są od m.in. kontroli glikemii, z sugerowaną wartością HbA1c poniżej 8%.

W przypadku bardzo szybkiej poprawy kontroli glikemii, po uprzednich częstych jej wahaniach, zaleca się kontrole tuż przed wprowadzeniem intensywnego leczenia i następnie co 3 miesiące przez okres 1 roku.

Podsumowanie

Szczęśliwie w większości przypadków ciągłe monitorowanie poziomu cukru we krwi za pomocą pomp insulinowych znacząco zmniejsza ryzyko istotnych powikłań. Z pewnością najważniejsze jest spostrzeżenie, że należy każdego pacjenta traktować indywidualnie i dostosowywać czas kontroli do stanu narządu wzroku. Lekarz okulista przeprowadzając badanie wzroku dzieci z cukrzycą, na jego podstawie decyduje o dalszych kontrolach.

Autor: dr n. med. Joanna Siwiec-Prościńska