Tętniak aorty brzusznej (TAB) – miejscowe poszerzenie aorty poniżej tętnic nerkowych, którego średnica jest co najmniej 1,5-krotnie większa od prawidłowej w tym odcinku. Zastanawiasz się jakie są jego przyczyny występowania? Czy wiesz jakie są zagrożenia związane z tętniakiem aorty brzusznej? Czy znasz działania profilaktyczne przy TAB? Serdecznie zapraszamy do lektury!
Przyczyny
Rozwój tętniaka aorty brzusznej jest wiązany z różnymi czynnikami ryzyka. Największy wpływ mają:
zaawansowany wiek,
płeć męska,
palenie tytoniu.
Zwiększone ryzyko zachorowania występuje także u osób z obciążonym wywiadem rodzinnym, zwłaszcza jeśli dotyczy to krewnych I stopnia. Co ciekawe, palenie tytoniu przyczynia się do rozwoju tętniaka aorty znacznie istotniej, niż do zawału serca lub udaru mózgu. Do mniej istotnych czynników ryzyka zachorowania na TAB należą:
tętniak innych tętnic,
wysoki wzrost,
choroba wieńcowa serca,
choroby naczyniopochodne mózgu,
miażdżyca,
hipercholestrolemia,
nadciśnienie tętnicze.
Objawy i zagrożenia
Istotnym i niezależnym czynnikiem ryzyka pęknięcia tętniaka aorty brzusznej jest duża średnica tętniaka stwierdzona przy rozpoznaniu choroby. Tętniak o średnicy 55 mm u mężczyzn traktowany jest jako pilne wskazanie do leczenia operacyjnego.
Do innych czynników ryzyka pęknięcia TAB należy jeszcze zaliczyć:
płeć żeńską,
palenie tytoniu,
nadciśnienie tętnicze,
szybkie tempo przyrostu średnicy tętniaka.
Większość tętniaków aorty brzusznej jest bezobjawowa i najczęściej zostaje rozpoznana przypadkowo w trakcie badania ultrasonograficznego, tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego, wykonywanych w ramach diagnostyki innych chorób.
Bardzo często pękniecie tętniaka aorty brzusznej jest jego pierwszym objawem. Prowadzi to do stanu bezpośredniego zagrożenia utraty życia pacjenta i jednego z najpoważniejszych przypadków pilnych w chirurgii naczyniowej. Śmiertelność z powodu pęknięcia tętniaka aorty brzusznej utrzymuje się na poziomie 60-80%. Co więcej, połowa chorych umiera jeszcze przed rozpoczęciem leczenia, a druga część zgonów to połowa pacjentów, którzy zostali zoperowani – w okresie okołooperacyjnym.
Zapobieganie
W związku z zatrważającymi danymi z poprzedniego akapitu, należy wspomnieć że ryzyko śmierci spada do 3-6% w przypadku leczenia operacyjnego tętniaków aorty brzusznej w trybie planowym. Tym samym, tętniak aorty brzusznej, to jednostka chorobowa, która doskonale wpisuje się w kryteria programów profilaktycznych, wykrywających choroby we wczesnym, bezobjawowym stadium.
Stosowaną od lat 80. XX wieku metodą wykrywania TAB jest badanie USG. Jest to metoda dokładna, czuła, tania i nieinwazyjna o 95% czułości i specyficzności bliskiej 100%. Pomiar średnicy aorty jest na tyle nieskomplikowany, że może być wykonywana nie tylko przez radiologa, ale i przeszkolony personel medyczny, taki jak technik-radiolog oraz pielęgniarka. Ocena tętniaka/aorty polega na pomiarze wymiaru przednio-tylnego i poprzecznego. Postępowanie chirurgiczne z tętniakiem aorty brzusznej określane jest od granicy 55mm średnicy zewnętrznej tętniaka.
Podsumowanie
Dowody naukowe jednoznacznie wskazują na korzystny wpływ wprowadzenia badań przesiewowych w kierunku tętniaka aorty brzusznej na zmniejszenie śmiertelności związanej z tętniakiem aorty brzusznej. Głównym wyzwaniem stojącym przed systemem opieki zdrowotnej w Polsce jest zwiększenie świadomości, a tym samym liczby osób zgłaszających się na badania jamy brzusznej. Istotna również jest standaryzacja pomiarów i techniki pomiaru aorty. Uwzględniając jednak powszechność problemu i biorąc pod uwagę doświadczenia zagraniczne, wdrożenie programu badań przesiewowych w kierunku tętniaka aorty brzusznej na terenie Polski należy uznać za niezbędny element polityki zdrowotnej.
źródło: B. Fórmankiewicz, A. Jawień, Rola badań przesiewowych we wczesnym wykrywaniu tętniaka aorty brzusznej, Acta Angiol, 2012
